12

«And olsun ki, biz Allah'a şükret diye Lukman'a hikmeti verdik. Kim şükrederse ancak kendisi için şükretmiş olur. Kim de küfrederse muhakkak ki, Allah ganidir, her hamde O lâyıktır.»

Yüce Allah, Lukman'a akıl, ilim ve hikmet vermiştir. Kendisine verilen ilim ve hikmet' sayesinde hatadan beri olmuştur. Söylediği ve yaptığı her şey doğrudur. Ehl-i Sünnet'e göre Lukman'a hikmet verilmiş, peygamberlik verilmemiştir. İbn Abbas ile Vehb'in görüşü de bu meyandadır. Vehb'in beyanına göre Allahü teâlâ, Lukman'ı peygamberlikle hikmet arasında muhayyer bırakmış, o da hikmeti tercih etmiştir.

Lukman, Hazret-i Mûsâ zamanında yaşamış bir zatın kölesidir. Azat oluş sebebi şudur: Efendisi ona bir gün bir koyun kesip en değerli yerini kendisine getirmesini söyler. O da koyunu keser ve dili ile kalbini alıp efendisine getirir. Bir müddet sonra tekrar bir koyun kesip bu defa en kötü iki azasını kendisine getirmesini ister. Lukman koyunu keser ve yine dili ile kalbini alıp efendisine getirir. Efendisi hayrete düşer ve «ey Lukman, sana koyunun en kıymetli iki azasını bana getir dedim, dili ile yüreğini getirdin. En kötü iki azasını getir dedim, yine dili ile yüreğini getirdin, bunun hikmeti nedir» der, Lukman da «iyilik de, kötülük de bu ikisinden zuhur eder. Şayet dil ile yürek iyi olursa bütün vücut iyi olur, eğer bu ikisi kötü olur, bozulursa bütün vücut bozulur- cevabını verir. Efendisi, Lukman'dan bu sözleri işitince «Sen çok hikmetli söz söyledin. Böyle, hikmetli sözler söyleyen köle olamaz» der ve azat eder. Lukman azat edildikten sonra halkı toplar onlara vaaz etmeye başlar. O sırada İsrailoğullarının ileri gelenlerinden birisi topluluğa yaklaşır, vaaz edenin kim olduğunu sorar, Lukman olduğunu söylerler. Yanına gelir ve «Ey Lukman, sen falancanın kölesi değil miydin?» der, Lukman -evet o zatın kölesiydim» der. «Seni bu makama yükselten nedir?» diye sorar. Lukman -doğruyu söylemek, emaneti muhafaza edip ihanet etmemek, başkalarının hakkına riayet etmek ve olur olmaz konuşmamak beni bu mertebeye yükseltti' der. Adam şaşkına döner ve çekip gider. Yüce Allah «and olsun ki, biz Allah'a şükret diye Lukman'a hikmet verdik. Kim şükrederse ancak kendisi için şükretmiş olur. Kim de küfrederse muhakkak ki, Allah ganidir, O her hamde lâyıktır.- Şükredenlerin dünyada Allah nimetlerini, âhirette ise sevabını artırır. Nimetlerine nankörlük yapanların ise dünyada da, ahrette de cezasını verir. Dünyada elindeki nimetleri almakla, âhirette de azablandırmakla cezalandırır.