23

Ey Rasûlüm, heva ve hevesini kendine ilâh edinen, Allah'ın da (dalaleti hak ettiğini) bilerek saptırdığı, kulağını ve kalbini mühürlediği ve gözüne perde çektiği kimseyi gördün mü? Şimdi onu Allah’tan başka kim hidâyete erdirebilir? Düşünmez misiniz?

Bu âyet-i kerime iki şekilde izah edilmiştir. Taberi'nin de tercih ettiği birinci izah şeklinde şöyle denilmiştir: "Ey Rasûlüm, heva ve hevesini kendisine ilâh edineni gördün mü? O, ilahlık sadece kendisine ait olan Allah'ı ilâh edinmez. Bilakis, heva ve hevesine uygun olan şeyleri ilâh edinir ve onlara tapar.

Said b. el-Müseyyeb diyor ki: "Kureyşliler bir zaman beyaz bir taştan ibaret olan "Uzza" putuna tapıyorlardı. Daha sonra ondan daha güzelini bulunca da ona tapıyorlardı, İşte bunun üzerine Allahü teâlâ: "Ey Rasûlüm, heva ve hevesini ilâh edineni gördün mü? âyetini indirdi.

İkinci izah tarzı ise şöyledir: Ey Rasûlüm, heva ve hevesini kendisine din edineni gördün mü? O, Allah’a iman etmediği için nefsinin hoşuna giden şekilde amel eder. O, Allah'ın haram kıldığını haram saymaz, helal kıldığını da helal kabul etmez."

Abdullah b. Abbas diyor ki: "Bu âyetin zikrettiği insandan maksat, kâfir kimsedir. Zira o, Allah tarafından herhangi bir delile dayanmaksızın heva ve hevesini din edinir.

Âyet-i kerime’nin devamında: "Allah'ın bilerek saptırdığı" ifadesi geçmektedir. Bundan maksat, "Allah, böyle bir insana her türlü delil gelse dahi hidâyete ermeyeceğini, ezeli ilmiyle bildiği için onu saptırmıştır." demektir.

Âyet-i kerime’nin devamında: Allah'ın, heva ve hevesini kendisine ilâh edinen kişinin kulağını ve kalbini mühürlediği ve gözüne perde çektiği" zikredilmektedir. Bundan maksat, Allah'ın, böyle kişilerin kulaklarını ve kalblerini manevi bir mühürle mühürlemesi ve gözlerini manevi olarak kör etmesidir." Öyle ki bu tür insanlar, Allah'ın gönderdiği kitabın âyetlerini dinleyip onlardan öğüt almazlar. Akıllanyla hakkı düşünmezler, gözleriyle, Allah'ın varlığım ve birliğini gösteren delilleri görmezler. İşte bu tür insanları, Allah'ın dışında kim hidâyete erdirebilir? Ey insanlar hiç düşünmez misiniz? Allah'ın, kendisine böyle yaptığı bir kimsenin hidâyete eremeyeceğini anlamaz mısınız.