7

erkeklere bir pay var: ana baba ve en yakın akribanın bıraktığından, dişilere de bir pay var: ana bana ve en yakın akribanın bıraktığından, azından da çoğundan da, farz kılınmış birer pay

(........) erkeklerin ebeveyninin ve yakın akribalarının bıraktıkları terikeden nasıbleri (........) kadınların da ebeveyninin ve akribasının bıraktıkları terikeden nasıbleri vardır. (........) azından da vardır çoğundan da. Bu nasıbler (........) mefhuz ya'ni min tarafillâh farz-u takdir olunmuş, maktuan ve kat'iyyen vacib bir nasıb ve hisse olarak sabittirler.» -Rivayet olunuyor ki, devri cahiliyyede Arablar «mızraklarile çarpışmıyan ve yurdunu müdafaa etmiyen varis olamaz» derler ve binaenaleyh kadınları ve gerek erkek, gerek dişi çocukları vâris tanımazlarmış. Ensardan Evs İbn-i Sabit radıyallahü anh vefat etmiş, zevcesi (........) ile üç kızı kalmıştı, vasıyleri olan amuca zadelerinden Süveyd ve urfuta yahud Katade ve Arfece namında iki adam gelmişler âdeti cahiliyye üzere müteveffanın mirasını kendilerine almışlar zevcesine ve kızlarına hiç bir şey vermemişler, binaenaleyh kadın Ümmi Kâhle Resulullaha şikâyet etmiş, aleyhissalâtü ves-selâm «haydi evine git bakayım Allah ne ihdas edecek buyurmuş idi ki, işte bu âyet bunun üzerine nâzil oldu bu âyet mirasın yalnız ricale mahsus olmayıb valideynin ve bütün

akribanın terikesinden bütün rical ve nisanın kurbi karabetlerine göre bir hakkı veraseti sabit bulunduğunu sureti umumiyyede iş'ar etmiş ve binaenaleyh bundan gerek asabat ve gerek zevil'erham hepsinin varis olabileceği anlaşılmış olmakla beraber bunda henüz nasıbi mefruzun mıkdarı beyan olunmamış, bu cihet mücmel kalmış idi, bunun üzerine Resulullah vasıylere haber gönderib «Evs»in malından hiç bir şey'e yaklaşmayınız» buyurdu. Ba'dehu (........) nâzil oldu. Zevc ve zevcenin sümün hissesini vermelerini ve kızların hisselerini de tutmalarını emretti, sonradan kızların nasıblerini de veçhile bu hâdise ahkâmı mirasın ilk sebeb-i nüzulü olmuş ve bununla bu babdaki ahkâm ve âdâtı sabıka nesholunub pek esaslı bir inkılâb husule gelmiş ve fakat bu ahkâm bir daf'ada nâzil olmayıb evvelâ icmal saniyen tafsıl ile bir tedric ta'kib ta'kib etmiştir ki, bu gibi tedriclerin itkan ve ihzar noktai nazarından ruhlar üzerinde pek büyük netaici terbiyeviyyesi vardır. Bu cümleden olmak üzere varis olmıyan akrıba dahi bulunabileceğine işaretle evvelâ şöyle bir edebi dinî telkin olunuyor.