11

Hakıkat sizi evvela halkettik, sonra size sûret verdik, sonra da Melâikeye dedik ki, "Âdem’e secde edin" hemen secde ettiler, ancak İblis secde edenlerden olmadı

(.........) Kasem olsun ki, biz sizi halkettik: -Siz hiç bir şey değil iken, siz nev'i beşerden hiç bir ferd, âlemde mevcud değil iken, siz henüz şu bulunduğunuz şekl-ü sureti ahzetmeden evvel ilk mayenizi takdir ve icad eyledik (.........) sonra sizi tasvir ettik: Siz ibtidai hılkatte suretsiz, uzviyyetsiz bir mahlûk, Arzda bir çamur ve babanızın sulbünde birer zerre, birer nutfe olduğunuz halde sizi ahseni takvim olan insan suretine koyduk (.........) sonra da Melâikeye «Âdem’e secde edin: Ona boyun eğib itaat ve inkıyad ile hızmet eyleyin» dedik. Bu hıtabların bir ferde veya sınfa değil, alel'umum cinsi beşere, daha doğrusu cem'iyyeti beşeriyye cinsine müteveccih olduğu ve bu münasebetle Melâikenin Âdem’e secdesi kazıyyesinin de nev'i beşere bir minnet siyakında tezkir buyurulduğu sarihtir. Demek ki, bu secde emri Hazret-i Âdem’in şahsına mahsus değil, zürriyyeti de dahıl olmak üzere nev'ıne aid bir şeref ve imtiyazdır. Zürriyyeti Âdem içinde bizzat Hazret-i Âdemden efdal olan ülül'azm Enbiyai ızam gibi zevat bulunduğu şüphesiz olduğuna nazaran da bu ma'nâ vazıhtır. Binaenaleyh Âdem’i yalnız ilk insan olmak üzere değil, alel'umum nev'i beşerin mahiyyetini temsil eden bir misali kül, ta'biri âharle alemi cins olarak mülâhaza etmek siyakı âyete daha muvafıktır. Hazret-i Âdem kendi ferdiyyetinde bil'fiil haiz olduğu fezâil ve melekâtı insâniyyeden başka bütün zürriyyetinde tecelli edecek olan fezâil-ü melekâtı da bilkuvve hâiz olmak ı'tıbariyle ebülbeşer olarak te'emmül edildiği zamandır ki, hılkati Âdem hılkati Beni Âdem’i, tasviri Âdem tasviri Beni Âdem’i, Âdem’e secde bütün nev'i beşere secdeyi mutazammın olduğu tevazzuh eder. (.........) ma'nâsını da tavzıh eden bu âyetin mazmunu bir çok derin mebahisi ıhtıva etmektedir. Fakat biz burada bu kadar işaretle iktifa edeceğiz. Cenâb-ı Allah insanlığa öyle bir şeref bahş eylemiştir ki, Âdem’in Melâikeye değil, Melâikenin Âdem’e secde etmesini emretmiştir. Düşünmeli ki, bu halk, bu tasvir, bu teşrif nı'metlerinden sonra insanların Allahdan başkasına perestiş etmeleri ne büyük zillet ve ne büyük nankörlük olacak ve ne azîm mes'uliyyeti intaç eyliyecektir. Evet, Allah Âdem ile insanlığı halk-u tasvir ettikten sonra Melâikeye Âdem’e secde ediniz dedi de (.........) onlar da secde ettiler (.........) ancak İblîs (.........) secde edicilerden olmadı. -Olmadı da ne oldu