7

O düzgün hâreli Semaya kasem ederim

Zatilhubük Semaya kasem ederim - zatilhubük vasfı bedî' bir ta'birdir. Bunun ma'nâsında hayli söz söylenmiştir.

HUBÜK, habîkenin de, «hibak» in de cem'i olabilir. Tarika turuk, misal müsül gibi.

HABÎKE: dikkat ve i'tina ile sağlam san'atli dokunmuş yol yol hâreli güzel kumaşa denilir.

HİBAK de: rüzgâr lâtîf estiği zaman denizde veya kumda husule gelen yol yol kırıntılara denir. Saçların çok kıvırcıklığından husule gelen dalgalanmalara dahi (öndülâsyon) hubük denilir. Maddenin aslı olan «habk» sıkı bağlayıp muhkem kılmak ve kumaşı sıkı sağlam ve üzerinde san'at eseri zâhir olacak vechile güzel bir zemin üzere dokumak ma'nâsına gelir ki, esası safâkat, ya'ni kumaşı sağlam ve güzel dokumak diye hulâsa edilmiştir. Çokları, hâreli, yollu yollu ma'nâsıyle zatittarâik diye tefsir etmişlerdir. Bundan da ba'zıları yıldızların mahrekleri ma'nâsına mahsûs yolları, ba'zıları da ulûm-u mearife götüren ve Saniın vahdet ve kudretine ve ılm-ü hikmetine delâlet eyliyen ma'kul yolları anlamışlar, ba'zıları da saman yolları, Kehkeşan dahi ta'bir olunan mecerreleri söylemişlerdir.

Fakat İbn-i Abbas, Katade, Ikrime, Mücahid ve Rebî'den rivayet olunduğuna göre de (.......) güzel düzgün hılkatlı» Mücahidden diğer bir rivayette de (.......) diye tefsir olunmuştur. Hasılı ma'nâyı anlatan bu ifadeden biz şunu anlıyoruz ki, Sema yıldızları ve türlü türlü medar ve mahrekleri ile pek sıkı ve gayet san'atlı bir surette dokunmuş, güzel nakışları hâvî, düzgün ve sağlam hârâ bir kumaşa teşbih edilmiş ve buna kasem ile onun hey'eti umumiyyesinde tevhîde delâlet eden ve Saniının vahdet ve kudretini gösteren güzel ve metîn âhenk ıhtar olunarak sözleri muhtelif olanlara bir zecir yapılmış, ıhtilâfların tevhîde ircaı lüzumu anlatılmıştır. Habk maddesi hem yolları hem de sağlam ve güzel bir dokuma ma'nâsını mütezammın olmak i'tibariyle bunda kesretleri birleştiren yüksek bir cem'iyyetin manzarasına da işaret vardır. Bunun yedinci Sema olduğunu söyliyenler olmuş ise de cinsi sema olması daha zâhirdir. Şu halde hâsıli ma'nâ: o sağlam ve düzgün dokunmuş hârâ kumaşlı güzel ve yüksek Semaya dikkati nazarınızı celbederek söylerim ki,