8

Nice memleket (nice şenlik) Rabbının ve rasullerinin emrinden çıkıp azdı da biz onu şiddetli bir hisaba çektik ve görülmedik bir azâba giriftar eyledik

Yukarılarda da geçtiği üzere karye Kur’ân’da, köy, şehir, memleket gibi cem'iyyet, medeniyyet mahalli olan yerlere ve ahalisine ıtlak olunur. Esasen ictima' ma'nasından me'huzdur.

Râgıb der ki, Karye, Nâsın ictima' ettiği mevzun ve Nâsın mecmuunun ismidir. Ve her birinde kullanılır. (.......) de müfessirînin çoğu ehli karye demiştir. Ba'zısı da demiştir ki, hayır, burada karye kavmin kendileridir. (.......) kavlinde ise o, medînenin ya'ni medeniyyet yeri olan şehrin, memleketin ismidir. (.......) kavilleri de böyledir. Ve kuzatın ba'zısı Aliyy İbn-i Hüseyn radıyallahü anhüma Hazretlerinin yanına girip bana Allahü teâlânın (.......) kavlinden haber ver, bunun hakkında ülemanız - ya'ni ehli beyt üleması - ne diyorlar? Diye sormuş o, Mekke diyorlar demiş olduğu şöyle hikâye olunmuştur: sonra gördünmü? Dedi. Neyi? Dedim, ancak ricâli kasdeyledi, dedi. Bunun üzerine ben, o, kitabullahda nerede? Diye sordum cevaben dediki: Allahü teâlânın şu kavlini işitmedin mi (.......) Hasılı burada karye bir medeniyyet merkezi olan şehir ve hattâ şehirler mecmuu olan memleket ahâlisi kavm veya hukümdarları ma'nasına ehli karye demek olduğu anlaşılıyor. Çünkü Allah’ın ve Peygamberlerinin emrinden utüvv ile ısyan mekânın değil mütemekkinlerin işidir, azâbı tadan onlardır. Onların yüzünden memleketleri de harab olduğuna işaret için karye denilmişti. (.......) azgınlık, serkeşlik demek olan utüvvden