5

Ki, biz insanı en güzel bir biçimde yarattık

(.......) sonra -bunda zâhir olan Terahî zemânîdir. Maamafih rütbî olmak da melhuzdur deniliyor. Bu surette ba'zı insanlar bidayeten de ahseni takvimde olmamış olur. Bundan da teklîfi mâlayütak münakaşası açılmak lâzım gelir. Doğrusu ahseni takvîmden hiç hissesi olmıyana insan ismi sadık olmaz. Bir insan denilince elbette ondan bir hıssası olmuştur. O halde terahî rütbî değil, zemânîdir.

Ya'ni bir zaman sonra (.......) onu, o ahseni takvimde yaradılan insanı esfeli sâfilîne çevirdik sefîli yaptık.

Yâhud o güzel biçiminden tahvil ettik de maddeten ma'nen kötüleşmiş en sefîl bir halde Cehenneme veya Cehennemin en aşağı tabakasına doğru ittik, temizlik yerine eğrilik, güzellik yerine çirkinlik, terakkî yerine tedennî, sıhhat yerine za'f-ü maraz, gençlik yerine kocalık, akl-ü ma'rifet yerine cehâlet, bınaklık, sa'y-ü amel yerine atalet, hürriyet yerine esaret, refah yerine darlık, izzet yerine zillet, lezzet yerine elem ile erzeli omre, ondan hayata mukabil ölüme, çürüyüp kokmağa, ondan kıyamette, Dünyaya mukabil Cehenneme veya Cehennemin en alt tabakasına doğru kaktık (.......) olacak kadar merdud kıldık.