4

Ki, onları açlıktan doyurdu, ve korkudan emîn buyurdu

(.......)Rabbın sıfatıdır, ya'ni bu beytin o Rabbı ki, (.......)

onları, o Kureyşi büyük bir açlıktan doyurdu- cû'un ve havfın tenvinleri tefhıym ve tehvil içindir. Bu açlık ve doyum hakkında üç kavil vardır. Birisi: İbrahim aleyhisselâmın (.......) duâsına işaret olmasıdır ki, Beyti muharremin yanında Mekke ziraatsız bir vâdî olduğu halde Hazret-i İbrahimin duâsı ve Kâ'benin hurmeti sayesinde İbrahim zürriyyetinden İsmail ve evlâdının ve onlardan olan Kureyşin (.......) mısdakınca semerattan merzuk olarak yaşıyabilmesidir.

İkincisi de yine bu duâ semeresi ve Beytin bereketi olarak Kureyşin beyan olunduğu üzere yaz ve kış ticâret seferlerine iylâfı vasıtasıyle o muhîtte tabi'î olması lâzım gelen açlıktan korunmuş olmalarıdırki burada en zâhir olan budur.

Üçüncüsü de Yusüf seneleri gibi süren şiddetli kahta işaret olunduğu dahi söylemişlerdir ki, cîfeleri ve kemikleri bile yemişler ve Hazret-i Peygamberin duâsı berekâtiyle kurtulmuşlardı da Kureyş kâfirleri yine îmana gelmemişlerdi. Sûre-i A'rafta (.......) âyetinde ve daha ba'zı yerlerde buna dair söz geçmişti, bak. (.......) Ve müdhiş bir korkudan emîn buyurdu- ki, bu da Ashabi fîlin def' edilmiş olan korkusudur. Bununla beraber (.......) buyurulduğu üzere etraflarından halk vahşet ve şakavet içinde vurulup çarpılıp dururken Kureyş Beytin civarında haremi âmin, beledi emîn olan Mekke ve havalisinde emniyyet buldukları gibi Ehli harem seferlerinde de iylâf ile korkudan emîn olarak gidip geliyorlardı, halbuki o Beytin o haremin ehli olabilmek için bütün cihana karşı o etrafın cehalet ve şakavetini ıslah ve emniyyet-ü âsayişini te'sis ve ihtiyac içinde kıvranan fukara ve mesakîne gereği vechile yardım etmek ve Allah’ın birliğini bilerek onun yolunda ve onun ahkâmını icra uğrunda mücahede ederek ona lâyık kul olmak,

hasılı hak ve tevhid dîni olan islâma kemali îman ve sıdk-u sadakatle sarılarak Vel'asri Sûresinde icmal olunan esas üzere çalışmak lâzımdır.

Görülüyor ki, Elemtere Sûresine merbut gibi görünen bu Sûre buradan yukarıki Sûrelere de ircaı nazar ettirerek ta Vettini Sûresindeki (.......) âyetini hatırlatmıştır, orada (.......) buyurulduğu gibi buraya kadar dîni kayyimenin esasları hulâsa edildikten sonra burada da (.......) diye Mâun Sûresi başlıyacaktır.